سیستم‌های عامل تمیز یا Clean Agent: حفاظت پیشرفته در برابر آتش
سیستم‌های عامل تمیز (Clean Agent) ، راه‌حلی مدرن و کارآمد برای محافظت از افراد، اموال و تجهیزات در برابر آتش‌سوزی هستند. این سیستم‌ها به دلیل عدم آسیب به تجهیزات حساس و نبود باقی‌مانده پس از استفاده، گزینه‌ای ایده‌آل برای محیط‌هایی مانند اتاق‌های سرور، موزه‌ها و آزمایشگاه‌ها محسوب می‌شوند. در این مقاله، به بررسی سیستم‌های اطفاء حریق گازی، نحوه عملکرد عوامل تمیز، انواع آنها و مزایایشان می‌پردازیم.
عامل تمیز(Clean Agent) چیست؟
عامل تمیز به مواد گازی اطلاق می‌شود که برای خاموش کردن آتش استفاده می‌شوند، بدون اینکه رسانای الکتریکی باشند یا اثری از خود به جا بگذارند. این ویژگی باعث می‌شود که عوامل تمیز برای حفاظت از تجهیزات الکترونیکی در برابر آتش بسیار مناسب باشند. این عوامل شامل هالوکربن‌ها، گازهای بی‌اثر و در برخی موارد دی‌اکسید کربن هستند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
نحوه عملکرد سیستم‌های اطفاء حریق گازی
سیستم‌های اطفاء حریق گازی که عوامل تمیز بخشی از آنها هستند، با اختلال در عناصر اصلی آتش (اکسیژن، گرما، سوخت و واکنش زنجیره‌ای) عمل می‌کنند. عوامل تمیز معمولاً با کاهش سطح اکسیژن و مهار واکنش شیمیایی، آتش را خاموش می‌کنند. همچنین، با آزادسازی گاز تحت فشار، دمای محیط را کاهش می‌دهند و به این ترتیب به سرکوب آتش کمک می‌کنند.
این سیستم‌ها به دو روش اصلی عمل می‌کنند:
1. غرقاب کلی
همان‌طور که از نامش پیداست، سیستم‌های غرقاب کلی عامل خاموش‌کننده را در کل فضای یک منطقه تخلیه می‌کنند تا آتش را سرکوب کنند. برای انجام این کار، عامل گازی باید به فضا معرفی شود و با هوا در آن فضا در غلظتی که مختص گاز خاص انتخاب‌شده و همچنین کلاس سوختی که محافظت می‌شود، مخلوط شود. جزئیات این را می‌توان در استاندارد مربوط به نوع مناسب عامل یافت.
یک مفهوم مهم برای درک در مورد سیستم‌های عامل تمیز غرقاب کلی این است که این عوامل خاموش‌کننده باید اکسیژن در دسترس برای احتراق را به زیر آستانه‌ای که در آن رخ می‌دهد کاهش دهند و آن را در آنجا نگه دارند تا اقلام درگیر به زیر دمای احتراق خودکار خود خنک شوند. اگر غلظت قبل از اینکه اقلام به اندازه کافی خنک شوند پراکنده شود، آتش می‌تواند دوباره شعله‌ور شود.
از آنجا که عامل نیاز دارد غلظت خاصی را برای مدتی حفظ کند تا آتش را سرکوب کند، مهم است که اتاق به اندازه کافی هوابند باشد تا غلظت‌ها را برای حداقل زمان‌های نگهداری حفظ کند.
2. کاربرد محلی
در روش کاربرد محلی، عامل تمیز به صورت متمرکز در اطراف محل آتش‌سوزی تخلیه می‌شود. این روش برای فضاهایی که امکان غرقاب کلی ندارند، کاربردی است.
انواع عوامل تمیز
دی‌اکسید کربن (CO2)
دی‌اکسید کربن یکی از قدیمی‌ترین عوامل تمیز است که با جابجایی اکسیژن و خنک‌سازی محیط، آتش را سرکوب می‌کند. با این حال، به دلیل خطرات احتمالی برای انسان‌ها، استفاده از آن در فضاهای اشغال‌شده محدود است. استانداردهای مربوط به این سیستم در استانداردهای NFPA 12 شرح داده شده است.
هالوکربن‌ها
هالوکربن‌ها جایگزین‌هایی ایمن‌تر برای هالون‌ها هستند که با قطع واکنش زنجیره‌ای شیمیایی و جذب گرما، آتش را خاموش می‌کنند. این عوامل در استانداردهای NFPA 2001 تعریف شده‌اند و برای محیط زیست نیز مناسب‌تر هستند.
گازهای بی‌اثر
گازهای بی‌اثر مانند نیتروژن و آرگون با کاهش غلظت اکسیژن و دما، آتش را مهار می‌کنند. این گازها برای انسان‌ها در غلظت‌های استاندارد بی‌خطر بوده و جزئیات آنها نیز در استانداردهای NFPA 2001 آمده است.
فعال‌سازی سیستم‌های عامل تمیز(Clean Agent)
سیستم‌های عامل تمیز از طریق پنل‌های تشخیص و آزادسازی فعال می‌شوند که به صورت خودکار آتش را شناسایی می‌کنند. پس از تشخیص، گاز با تأخیری کوتاه (برای تخلیه افراد) از سیلندرها آزاد شده و از طریق نازل‌ها در محیط پخش می‌شود.
مزایای استفاده از عوامل تمیز
استفاده از عوامل تمیز مزایای متعددی دارد، به‌ویژه در حفاظت از تجهیزات الکترونیکی در برابر آتش:
- خاموش کردن آتش بدون آسیب به تجهیزات حساس.
- عدم نیاز به تمیزکاری پس از استفاده به دلیل نبود باقی‌مانده.
- مناسب برای محیط‌های با ارزش مانند موزه‌ها، اتاق‌های سرور و مراکز داده.
سیستم‌های عامل تمیز با ارائه راه‌حلی سریع، ایمن و بدون آسیب، گزینه‌ای عالی برای حفاظت در برابر آتش‌سوزی در محیط‌های حساس هستند. با رعایت استانداردهای NFPA و انتخاب نوع مناسب عامل تمیز، می‌توانید از اموال و تجهیزات خود به بهترین شکل محافظت کنید.
منبع: NFPA
